Logboek 2025/2 Lente, 2 oorlogen + Trump

De Duitse Bondspresident Frank-Walter Steinmeier zei deze week op een herdenking van 80 jaar bevrijding: 'De internationale gemeenschap had consequenties verbonden aan de vernietigingsoorlog en de volkerenmoord, had regels ingevoerd om nationalisme in te dammen, samenwerking te bevorderen en had een internationale orde ingericht op basis van het volkerenrecht. Dat was allemaal verre van perfect en altijd omstreden, maar dat nu uitgerekend de Verenigde Staten, die die ordening geschapen hebben en hebben vormgegeven, zich afkeren, is een aardverschuiving van een geheel nieuwe dimensie'. Daarmee, zei Steinmeier, is de 20ste eeuw nu definitief ten einde. 'Daarom praat ik over een dubbele tijdperkbreuk – de aanvalsoorlog van Rusland en een breuk met waarden en normen door Amerika – dat markeert het einde van deze lange twintigste eeuw'. Zeker, er is alle reden om daar dramatisch over te doen, maar wat gaat Europa - intern sterk verdeeld - er aan doen?

     Misschien gaf Laurens Dassen van Volt het antwoord. Gisteravond op televisie bij Sven Kockelmann en vandaag in een interview met Guus Valk in de NRC bepleit hij een federaal Europa met een eigen leger en eigen kernwapens. De verwijdering tussen het huidige Amerika en de EU ziet hij als een permanente zaak. Washington wil zich niet meer voor Europa inzetten; een ontwikkeling die al vóór Trump was begonnen en die hij nu versterkt door zet. 'Het Amerika van nu lijkt sterk op het Duitsland van de jaren dertig. Rechters worden ontslagen, de wetenschap wordt verdacht gemaakt, media worden de mond gesnoerd, mensen worden gedeporteerd zonder dat ze weten waarheen, en Canada en Groenland worden bedreigd met annexatie'. Daarom moet Europa zich zo snel mogelijk sterk en onafhankelijk maken en onder meer binnen vijf jaar een eigen leger krijgen van 50 brigades en 250.000 nieuwe militairen. 'De opperbevelhebber van de NAVO moet niet langer een Amerikaan zijn, maar een Europeaan en Europa moet de Franse kernwapens „Europeaniseren”'.

     Tja. zonder een geloofwaardige conventionele én nucleaire afschrikking heb je geen zelfstandigheid in de nieuwe wereld, een 'wereldorde' waarin drie autoritaire grootmachten hun invloedssferen willen vergroten en de revenuen ervan opstrijken. Sociaal darwinisme keert terug, het recht van de sterkste zonder veel ratio en menselijkheid, eigenlijk ook weer niets nieuws onder de zon, behalve militair voorzien van een hoop nieuwe, zeer gevaarlijke technologie. We moeten wel een gecoördineerde verdedigingsmacht oprichten, want wie niet mee kan doen, die verliest.

     Anderzijds, de Val van Thucydides is geen natuurwet - maar kunnen we de Val vermijden? Meestal verhevigen partijen hun inzet totdat er eentje bezwijkt of het op moet geven. Of beiden. Ook het conflict tussen India en Pakistan escaleert vandaag verder. De berichten wijzen op verdere intensivering in de strijd tussen de twee kernmachten. Het conflict wordt nu nog op de typisch moderne, afstandelijke manier gevoerd, met raketten en drones en veel burgerslachtoffers. Kunnen we alleen maar mee marcheren in The March of Folly zolang haast overal nationalisme, zelfzucht en rancune de internationale politiek bepalen?

Later vandaag, na het middaguur, komt het bericht dat India en Pakistan het eens zijn geworden over een onmiddellijk staakt-het-vuren voor de regio Kashmir. De Amerikanen zouden daarin bemiddeld hebben, in casu minister van buitenlandse zaken Rubio en JD Vance. Trump mocht het bekend maken op zijn Truth Social. Ook Europa neemt initiatieven. Meerdere Europese leiders vergaderen vandaag in Kyiv: Macron, Starmer, Friedrich Merz en Donald Tusk. Leden van de zogenaamde 'coalitie van willende landen', die na de oorlog Oekraïne willen beschermen. (Schoof is er niet bij. Ook niet online). Ze herhalen het eerdere voorstel van Zelensky en willen komende maandag een onvoorwaardelijk bestand van dertig dagen laten ingaan. Tijdens de bijeenkomst zouden ze met Trump gebeld hebben. Hij zou hebben toegezegd dat de VS het bestand zal 'monitoren'. Hoop om uit Thucydides' Trap te kunnen ontsnappen bestaat dus, al ben ik over de bereidheid van Poetin niet optimistisch. Kremlin-woordvoerder Dmitry Peskov zei gisteren nog tegen ABC News dat alle Amerikaanse en Europese wapensteun aan Oekraïne moet stoppen, wil Rusland akkoord gaan met een wapenstilstand. Uitstelgedrag. Naar het begin van dit kwartaal