Logboek 2024/4 Herfst, 2 oorlogen

De ster XX-Trianguli met zijn vlekken. Onze zon steet er ter vergelijking naast. )Credit: HUN-REN RCAES/Zs. Kővári, MOME/Á. Radványi, AIP/K. Strassmeier)

Vrijdag 06-12-2024

Nu te zien: vlekken op het oppervlak van een andere ster dan de zon. Ze komen van de STELLA-sterrenwacht op Tenerife, die een reeks van 99 opnames maakte van de vlekken op de variabele ster XX Trianguli over een periode van zestien jaar. De ster is tien keer groter dan de zon, staat op 642 lichtjaren van ons vandaan en heeft een chaotische, niet-periodieke vlekkencyclus. De oppervlaktetemperatuur van XX-Trianguli is 4350 graden Celsius en die van de zon 5597. Zijn vlekken zijn tienduizend keer groter dan die op de zon. Wat zijn zonnevlekken ook alweer? Ze hangen samen met relatief koude plekken op het oppervlak. Daar wordt de aanvoer van hitte uit het binnenste van de ster geremd door sterke magneetvelden die de convectie van het hete plasma bemoeilijken en die ook weer verdwijnen. De magneetvelden fungeren als een soort dynamo en die op XX-Trianguli heeft een hele andere dynamiek dan de dynamo van de zon. Hij produceert bijvoorbeeld geen cyclus van de enorme vlekken. Van alle opnames zijn mooie filmpjes gemaakt, waarvan je er een hieronder ziet op een verzamelscherm (klik op het beeld).

De veranderingen aan de vlekken op het oppervlak van XX-Trianguli in een aantal projecties in een filmpje van drie minuten. (Credit: HUN-REN RCAES/Zs. Kővári, MOME/Á. Radványi, AIP/K. Strassmeier).

XX-Trianguli is circa 8 miljard jaar oud en  maakt deel uit van een dubbelstersysteem. Wat is er eigenlijk driehoekig aan? Niks, hij kreeg de naam omdat hij in het kleine sterrenbeeld Triangulum staat, een smalle driehoek die al bekend was bij de oude Babyloniërs en de Grieken.

     Samenvattend: er is ergens een grote ster met bewegende vlekken. Het is me niet gegeven om precies te weten welke betekenis zo'n feit heeft. Hoe jammer.

Vannacht hadden we doorlopend regen; er viel 12 mm. Ik had gisteren en vannacht een vage, doffe pijn in mijn rechter heup. Nooit eerder gehad. Vanmorgen vroeg was de pijn opeens weg en op de sportschool had ik nergens last van.

     De voorspelde noordwesterstorm steekt op, de eerste van de Tweelingstorm, de tweede komt morgenochtend en heet Darragh. We krijgen er een uitloper van. Het KNMI ziet geen reden de huidige storm een naam te geven. Dat gebeurt pas bij code oranje. Op Vlieland meet men vanochtend een uur lang windkracht 9. In de meeste provincies geldt code geel van het KNMI, behalve in de drie zuidelijke provincies. De harde wind geeft problemen op het spoor, op de wegen en op Schiphol, waar ruim honderd vluchten werden geannnuleerd. De noordwester stuwt ook het water in het IJsselmeer op. Daarom sluit de stormvloedkering Ramspol bij Kampen automatisch, meldt Rijkswaterstaat, om mogelijke overstromingen te voorkomen in onder andere Zwartsluis, Genemuiden en Zwolle. Meerdere plekken in het land krijgen vandaag overlast door hoog water. Op Texel zijn wegen en parkeerplaatsen bij de haven van Oudeschild overstroomd.

     Op de Noordzee raakt een vrachtschip op drift door de storm, meldt de Kustwacht. Het schip met zeven mensen aan boord drijft stuurloos richting het zuiden. Het was onderweg van Zwijndrecht naar Vlissingen. Het schip met de naam Valday heeft geen lading en bevindt zich op zo'n 22 kilometer uit de kust van Hoek van Holland. Op de Noordzee staat nu een windkracht van 8 à 9 en de golven kunnen wel 4 meter hoog worden. Pogingen van een sleepboot om vast te maken mislukken tot dusver.

Middag. Het is droog en de wind is afgenomen. In de stad zijn ze op de Grote Markt bezig met de opbouw van het jaarlijkse kunstijsbaantje. Ik scoor wat kerstcadeautjes voor Anna, voor onder de kerstboom dus. Die zetten we dezer dagen op. Morgen dus nog een storm, een uitloper van Darragh, minder heftig dan vanmorgen.

Op de valreep: het Roemeense Hooggerechtshof besluit dat de presidentsverkiezingen over moeten. Na de eerste ronde kwamen berichten met veel feiten naar buiten over Russische inmenging. Die waren van een kaliber dat alleen maar uitgevoerd kon worden door een 'state-actor'. Net als een maand of wat eerder in buurland Moldavië. De precieze motivering komt overigens nog. De uitslag is nu ongeldig verklaard. Zondag zou de tweede ronde worden gehouden, maar die gaat nu niet door. Terecht, de democratische landen in de wereld zijn kwetsbaar en moeten zich wapenen tegen alle vormen van hybride oorlogsvoering door Rusland en China. Naar het begin van dit kwartaal