Logboek 2024/2 Voorjaar, 2 oorlogen

De uiterwaarden van de Merwede bij Gorcum llopen onder door de vele regens. (foto: Annet Ardesch)

Donderdag 23-05-2024

Een grijze ochtend kondigt de nieuwe dag aan. In de loop van de middag zal er weer regen komen, maar niet zoveel als in de vorige dagen. Ondertussen voeren de grote rivieren veel water aan uit de stroomgebieden in Duitsland en Frankrijk. De uiterwaarden lopen onder, ook in de Merwede zoals je op de foto ziet. Die werd gisteren gemaakt door een kennis die vanuit haar appartement in Bastion VII een mooi uitzicht over de rivier heeft. De koeien staan bij elkaar op de smalle kadedijkjes; de boer zal ze later weghalen. Juist vaart een van de nieuwe electrische veerponten langs naar de veersteiger op Buiten de Waterpoort.

     Vanmorgen ga ik alleen naar de sportschool. Anna voelt zich niet lekker. Bij terugkeer schrik ik als ik over de sluis loop: men schut net een motorjacht naar buiten. Het water staat hoog, maar één meter onder het eind van de peilschaal. Op het Actueel Waterbericht van Rijkswaterstaat zie ik later dat het wel meevalt, een lichte verhoging bij Lobith. Kan meer worden. Rond de middag zijn er nog een paar uurtjes zon, daarna bewolkt het snel en voor vieren gaat het weer regenen. Zware neerslag, volgens Buienradar.

Vorige maand stelde de Europese klimaatobservatiedienst Copernicus in zijn jaarlijks rapport vast dat de rivieren in Europa steeds grilliger worden. De Volkskrant vatte het samen. Eén op de zes rivieren bereikte in 2023 een stand die normaal maar eens in de twintig jaar voorkomt, door stormen, extreme regen en door slecht watermanagement.'Onder meer de Loire, de Rijn en de Donau bereikten in 2023 recordhoogtes. Bij overstromingen vorig jaar vielen officieel 44 dodelijke slachtoffers, de overige schade is aanzienlijk. Hoogwater veroorzaakte vorig jaar voor zo’n 11 miljard aan economische schade'.

     Het Atlantisch orkaanseizoen begint op 1 juni. Opnieuw maken orkaanwetenschappers zich zorgen over de ongekend hoge temperaturen van de noordelijke Atlantische Oceaan. Michael Lowry van Yale University vergelijkt het met de toestand van de oceaan in 2005, toen de gebieden van orkaanvorming vanaf de Westafrikaanse kust ook recordwarm waren - maar beduidend minder dan nu. Het verschil met de huidige recordwarmte ziet er dramatisch uit. 'The extent of marine heat has never been greater heading into a hurricane season, outpacing by wide margins the previous late May record-holder in 2005, a year remembered for one of the most active and destructive hurricane seasons in modern history.'

Met argwaan volgen de oceanologen de overgang van de afnemende El Niño naar het zusje La Niña, die nu in gang is. Die zou nu moeten beginnen aan een geleidelijke afkoeling van de oppervlaktetemperaturen in de Atlantic naar niveaus die overeenkomen met de bekende trajecten van opwarming van de aarde, maar dat is tot op heden niet gebeurd. Het water van de Caribische Golf is nu al opgewarmd naar bijna 30 graden, een temperatuur die niet eerder voor de maand augustus werd gemeten. Dat is ruim boven het gemiddelde van 1991 - 2020.

     Ondertussen kampt Brazilië nog steeds met extreme hitte en droogte in het noorden, onder meer in de Amazone, waar rivieren droog staan, terwijl de zuidelijke provincie Rio Grande do Sul al weken wordt geteisterd door hevige regen, rukwinden en grote overstromingen. Daar kwamen meer dan 200 mensen om en werden miljoenen mensen dakloos. Milieu- en klimaatdeskundigen schrijven het onder meer toe aan de enorme ontbossing voor de sojateelt en de veehouderij. Regenwouden slaan immers veel meer CO2 op en veeteelt brengt veel meer van het sterke broeikasgas methaan in de atmosfeer. Veel van die soja wordt als diervoer verscheept naar de VS en Europa. 'Alles is gericht op monocultuur. Onze manier van consumeren moeten we radicaal veranderen, want hoe meer we ontbossen, hoe meer impact het heeft op onze natuur en klimaat', zegt een Brazilaanse milieudeskundige. Naar het begin van dit kwartaal