Logboek 2024/1 Winter, 2 oorlogen

Woensdag 21-02-2024

Door het lezen van de 'Three-Body-Problem'-trilogie van Cixin Liu kom ik weer eens bij de Fermi-paradox terecht. In een discussie anno 1950 over de waarschijnlijkheid van buitenaardse beschavingen in het megagrote universum merkte de natuurkundige Enrico Fermi op: 'So where are they?' Ik schreef er graag en vaak over. Het lemma op Wikipedia over de paradox geeft een scala van redenen waarom we nooit ook maar iets hebben gemerkt dat er andere intelligenties in het universum zouden bestaan. Cixin Liu denkt dat het komt omdat ze elkaars bestaan schuwen en erop uit zijn ieder contact te vermijden. Dat is verreweg de meest verstandige koers.

De auteur poneert twee axioma's:

(1) Overleven (survival) is de meest primaire behoefte van een beschaving.

(2) Beschaving groeit en dijt voortdurend uit, maar de totale materie in het heelal blijft gelijk.

Hm, Ik denk dat een beschaving zichzelf ook te gronde kan richten, maar dat terzijde. Wanneer een beschaving een zekere drempel van wetenschap en technologie overschrijdt, aldus Liu, zal hij beginnen zich te verspreiden in zijn galactische omgeving. Inderdaad, kijk naar het voorbeeld van de ontdekkingsreizen op aarde. Die werden gevolgd door een meedogenloze koloniale uitbuiting. Intelligente beschavingen in de ruimte kunnnen al miljoenen tot miljarden jaren geleden ontstaan zijn. De kosmos kan er sindsdien mee volgepakt zijn. Onze eigen technologische ontwikkeling is pas 300 jaar oud en reizen door de ruimte doen we pas 60 jaar. We zijn in kosmisch opzicht een baby, een laatbloeier. De technologische ontwikkeling gaat ten opzichte van de voorafgaande miljarden jaren wel ineens supersnel, alsof hij gelanceerd wordt. In een vingerknip. Dat is een technologische explosie, die potentieel in elke intelligente vorm van leven los kan barsten - en hem gevaarlijk voor anderen kan maken - en wij zijn misschien inderdaad een laatbloeier, vele andere waren ons voor.

Bedenk dat een beschaving 'goed' of 'kwaad' van aard kan zijn. Uit op coöperatie of op beheersing en verovering. SteL twee civilsaties A en B liggen op een afstand van 100 lichtjaren van elkaar. Degene die zonder het te weten enig signaal uitzendt in de richting van de andere, maakt daarbij zijn bestaan bekend. Dan weet beschaving B ook in welke richting beschaving A te vinden is en kan naar A op zoek gaan. Als B 'goed' is en voldoende technologie heeft kan het met A contact maken en gaan samenwerken. Als B 'slecht' is kan het A veroveren en tot slaaf maken of uitroeien.

     Op dit punt introduceert Liu het begrip 'keten van verdenkingen' (chain of suspicion). A en B kunnen niet weten of de ander 'goed' of 'kwaad' in de zin heeft. Dan kun je je maar beter voorbereiden op het ergste - 'kwaad' - en je bewapenen, zelfs als er nog helemaal geen contact is. Maar als de ander (B) die wapens waarneemt, kan hij denken dat A een 'slechte', agressieve beschaving is en A aanvallen en vernietigen. Bij onzekerheid is vernietigen altijd de veiligste koers. Alle intelligente samenlevingen in het heelal doen er het best aan zich koest te houden, geen contact op te nemen en te hopen dat ze niet ontdekt worden. Natuurlijk zou na ontdekking communicatie mogelijk de onzekerheid tussen A en B kunnen oplossen, maar dat is geen vaststaand gegeven. Dus: beter duiken en je stilhouden. Ziedaar de verklaring van de Fermi-paradox. Een zeer Darwiniaans beginsel.

     Liu vergelijkt die situatie met een donker woud, waar diverse jagers zonder licht in rond zwerven. Jij bent er een van. Stel je hoort verderop een takje knappen of je ziet een lichtje. Dan gaat de chain of suspension werken. Om in het woud te overleven kun je maar beter meteen schieten, voor de ander je opmerkt en kan schieten. In Liu's woorden: 'The universe is a dark forest. Every civilization is an armed hunter stalking through the trees like a ghost, gently pushing aside branches that block the path and trying to tread without sound. Even breathing is done with care. If he finds other life - another hunter, an angel or a demon, a delicate infant or a tottering old man, a fairy or a demigod - there's only one thing he can do: open fire and eliminate them. In the forest, hell is other people. An eternal threat that other life that exposes its existence will be swiftly wiped out. This is the picture of cosmic civilization. It's the explanation of the Fermi Paradox'.

     En, gaat Liu verder, in dat donkere woud heeft een onnozel kind dat 'mensheid' heet, een kampvuur gebouwd en staat ernaast te schreeuwen: 'Hier ben ik!' Heeft iemand het gehoord? 'That's guaranteed.' We hebben misschien nog het geluk dat we met het zonnestelsel aan de verre rand van de Melkweg zitten.

Deze woensdag is een grijze dag. Met 11 graden is het zacht. Vanmiddag gaat het vanuit het westen regenen. Morgen opnieuw regen. Het wordt dan een stuk onstuimiger met een vrij krachtige tot harde zuidwestenwind. Tegelijk wordt het erg zacht, 10 tot 13 graden. Naar het begin van dit kwartaal