Logboek 2023/1 Winter, Gorcum, Oorlog

Cartoon: Bas van der Schot in De Volkskrant.

Dinsdag 24-01-2023

Gisteren schreef ik over de eigenwijze stoethaspel op het ministerie van landbouw, minister Adema van de CU. Vlak daarop blijkt het nog erger: de minister wist al een maand dat de EU aan Nederland geen uitzondering meer zou geven voor het uitrijden van mest. We hebben het te bont gemaakt. Maar hij zei er niks over in het parlement. Vrijdag kwam hij in paniek hals-over-kop van een landbouwbeurs in Berlijn terug voor spoedberaad met het kabinet, maar hij was er dus allang van op de hoogte. Adema zou de brief van de EU op 19 december "ambtelijk hebben gekregen" maar niet hebben gelezen voor het debat van 20 december. Dat gelooft geen mens. De ambtenaren op Landbouw krijgen de schuld, maar die weten donders goed dat ze hun minister over zoiets cruciaals moeten informeren vlak voor een debat met de kamer. Adema heeft nu het allerlaatste uitstel voor de stop van de derogatie verspeeld en de boeren staan voor een voldongen feit. Het ‘overgangsjaar’ is van de baan: boeren moeten al vanaf dit jaar specifieke maatregelen nemen om milieuschade door meststoffen zoals nitraat tegen te gaan, in plaats van per 1 januari 2024. Per 1 maart zijn ze nu verplicht ‘bufferstroken’ van in principe 3 meter breed aan te leggen tussen hun land en de sloten. Boeren mogen hierop wel telen, maar ze niet bemesten of gewasbeschermingsmiddelen gebruiken. Dat levert ze dus fors minder opbrengsten op. Verder moeten boeren uiterlijk 1 oktober ‘vanggewassen’ inzaaien, zoals gras of bladkool. Dit is groen dat stikstof uit de bodem op neemt, na bijvoorbeeld maïsteelt op zand- en lössgrond. Ik voorzie massale weigering. Een weigering die iedereen zien kan. En wat dan?

     Morgen moet Adema naar de Tweede Kamer. Het parlement informatie onthouden is een politieke doodzonde. Adema heeft nu bovendien de boeren tegen zich in het harnas gejaagd. Effectief besturen kan de man niet meer, maar in het zicht van de provinciale verkiezingen van maart zal de coalitie een crisis niet aandurven. Nog zo'n blunder dit voorjaar en hij valt, maar in feite kan hij dus helemaal niks meer. De oplossing moet van zijn VVD-collega Van der Wal komen, maar halveren van de veestapel voor 2030 en tegelijk de boze boeren ontzien, dat kan niet.

Ondertussen gaat de stikstofsoap verder. Het stikstofoverschot in de landbouw is in 2021 afgenomen, meldt het CBS. Het overschot is 5 procent minder dan in 2020, niet door beleid van de overheid maar door toevallige oorzaken, waaronder de droge zomer. Daardoor zat er minder stikstof in het gras en in de maïs die koeien eten. Gisteren zeiden de helft van de provincies dat er te weinig tijd en geld is om vóór 1 juli met plannen te komen om de stikstofuitstoot drastisch te verlagen. Ze negeren de gestelde deadline. Friesland, Groningen, Drente, Gelderland, Zuid-Holland en Overijssel denken hun stikstofuitstoot in 2030 niet te kunnen halveren. Kom nou toch: decennialang werd het probleem niet aangepakt. Dit land kan en wil zijn verkommerde natuur niet redden en steeds meer een schrale landbouwwoestijn worden. De staat verzaakt zijn taak het land te leiden.

Net zo'n kille, grijze dag als gisteren. Anna past de hele dag op haar achterkleinkind Zaila. Naar het begin van dit kwartaal