Logboek 2019/3 Zomer in Noord-Nederland

Uitzicht in oostelijke richting vanaf de Oldehove. In de rode cirkel ligt in de Noordersingel onze Dulce.

Maandag 08-07-2019

Overwegend bewolkt, korte episodes met zon en een enkele bui. En fris, maar 17 graden. Dat is vandaag. We lopen door de Prinsentuin naar de Oldehove, de scheve iconische toren van de stad Leeuwarden (foto hier). De toren is van 1529 - 1533 en hij is net zo scheef als de toren van de Grote Kerk in Gorcum. Het verhaal is van gelijke aard: de ondergrond. In dit geval bouwde men de toren half op een terp, een eeuwenoude verhoging in het landschap, opgeworpen tegen de frequente overstromingen. Op die terp stond sedert het jaar 1000 een boerenhoeve, de Olde Hove. De toren werd op de rand gebouwd, wil het verhaal, en zakte daardoor scheef. De geplaagde bouwvakkers probeerden de zaak wanhopig te corrigeren door steeds verticaal te blijven bouwen, maar in 1533 werd het instortingsgevaar te groot en moest de bouw worden gestopt. De toren was toen maar 40 meter hoog. De gefrustreerde architect stierf drie jaar later uit nijd, zegt men.

     Ik bestijg de nauwe wenteltrappen (Anna gaat niet mee) en over de eerste tien meter merk je de scheefheid goed. Het geeft een raar gevoel. Bovenop de toren kun je verbazend ver uitkijken. Boven de regio zie je hoe verschillende donkere wolkencomplexen uitregenen. Je kunt de scheepskranen zien van Harlingen, en ook de vuurtorens van Ameland en Vlieland. Aan de oostkant zie ik onze boot liggen in een bocht van de Noordersingel (rode cirkel in de foto hierboven).

     We drinken koffie bij De Waag en slenteren door de straten. Het valt op hoe de stad zijn eermaals belangrijke zonen eert; we zien standbeelden van Troelstra en Anne Vondeling (2 foto's hier). Waarom heeft Gorcum eigenlijk geen standbeeld van zijn belangrijkste dochter, dichteres Ida Gerhardt?

's Middags begin ik in het boek van een boze filosoof: 'De Provocerende Aarde' van Clive Hamilton (Klement, 2017). Hij schrijft al meer dan 15 jaar over de betekenis van klimaatverandering. Destijds las ik met waardering zijn eerdere boek 'Requiem for a Species' (2010). Klimaatverandering is sinds 1945 in een versnelling terecht gekomen en de verandering is daardoor onomkeerbaar geworden. Het oude evenwicht is defintief doorbroken.  In dit nieuwe boek trekt Hamilton vol woede ten strijde tegen wat hij 'de ecomodernisten' noemt. Die denken dat de er technologische oplossingen mogelijk zijn, climate engineering, zoals het op grote schaal injecteren van sulfaatkristallen in de hogere atmosfeer om de kracht van zonlicht te filteren. Zeer hachelijke oplossingen; niemand weet wat je daarmee teweegbrengt. Bovendien kun je er niet mee stoppen, want dan keert de opwarming met een verhevigd inhaaleffect terug. Ik schreef er ruim vier jaar geleden een hele serie blogposts over. Die begint hier.

     Zonder te weten wat we deden hebben we na WO II het klimaat ontwricht, zegt Hamilton, en daarbij is allengs gebleken dat de planeet onvoorspelbaar, weerspannig en ondoorgrondelijk reageert. Het lijkt wel of de aarde 'terugvecht' en dat is niet in ons voordeel. Juist deze week waarschuwt de VN dat er zich tegenwoordig wekelijks klimaatrampen voordoen, met name in de arme landen. 'Inderdaad dreigt de grillige, onbeheersbare macht van de natuur altijd brullend in actie te komen wanneer we haar te zeer onder druk zetten. En dat hebben we nu gedaan.'

     Ik begrijp de woede van deze filosoof. Ik voel hem zelf ook. Hoe is het mogelijk dat de leidende krachten van deze tijd de wereld onbekommerd in de richting van een klimaatkatastrofe blijven sturen? Alles voor onverantwoordelijk, kortzichtig materieel gewin. De aarde van vóór de massale uitstoot van fossiele brandstoffen krijgen we nooit meer terug, zelfs wanneer we de Parijse klimaatdoelen realiseren. De gevolgen zullen zich eeuwenlang en soms tienduizenden jaren lang blijven voordoen, voordat het ingewikkelde mondiale klimaatsysteem zich op een onbekend, nieuw en veel warmer evenwicht zal instellen. Grote delen van de planeet zullen al veel eerder permanent onbewoonbaar worden. Het serene even wicht van tienduizend jaar sinds de laatste ijstijd, dat de ontwikkeling van de landbouw en onze technologische beschaving mogelijk maakte, zal niet meer terugkeren. Terug naar boven