Logboek 2017/1 Winter te Gorcum

P.C. Boutens (1870 - 1943)

Zondag 26-02-2017

Weer werpt mijn brein wat regels omhoog in het aanschijn van het bewustzijn. Merkwaardig proces. Waardoor toch? En waarom deze?

Hoe over 't brandend blind bazalt
Vind ik den weg naar Lethe? -
O alles te vergeten
Eer de avond valt!

Eén kort moment denk ik aan Anneke Grönloh, maar een fractie later schiet de naam van de dichter me te binnen: Boutens! P.C. Boutens (1870 - 1943) was op zoek naar zuiverder sferen dan die van het leven van alledag. Een aanhanger van Plato en van neoplatonistische ideeën. Hij dacht dat poëzie het wereldraadsel zou kunnen oplossen door de eeuwige idee achter de werkelijkheid bloot te leggen, maar hij wist tegelijk dat het hem nooit zou lukken. Schoonheid in poëzie weerspiegelde slechts een fractie van de onzichtbare schoonheid die eeuwig is. Misschien daarom het verlangen naar vergetelheid waarover hij in het bovenstaande fragment spreekt. Paul Rodenko noemde hem 'de dichter van het échec'. Dat is natuurlijk wel sympathiek. Boutens publiceerde het gedicht dat tien strofen telt, in 1907 in zijn bundel 'Stemmen'.

Is het een mooi gedicht? Hm. Ik blijf zitten met dat brandend blind basalt. Volgens Wikipedia heeft vloeibaar basalt aan het aardoppervlak een temperatuur boven 1000 graden Celsius. Daar loop je niet lekker op en ook niet lang. Toch moet de persoon in het gedicht nog een heel eind:

Mijn voet kan vóór de avondval
Nog vele mijlen reizen,
Wil één den weg mij wijzen
Naar Lethe's dal.

Kennelijk veronderstelt de dichter dat er meer mensen rondlopen, die de weg wel weten. Het lijkt me dat het om de helling van een actieve vulkaan gaat. De Lethe beneden in het dal is de rivier van de vergetelheid, een van de vijf rivieren in de Griekse onderwereld. Ik moet terugdenken aan de keren dat wij bij een vulkaankrater waren. De meest actieve was de Etna op Sicilië, waar de bodem onder onze voeten inderdaad nogal heet was, maar brandend, nee dat niet. Je moet de dichter mogelijk niet zo letterlijk nemen. Maar wacht eens! Er staat niet waar maar hoe over 't blind basalt. Met andere woorden: de dichter ziet de onmogelijkheid in en vraagt zich af: hoe kom ik dáárover heen? Dat gaat niet lukken. Misschien eromheen? 'Mijn voet kan vóór de avondval/Nog vele mijlen reizen'. Het gedicht geeft geen verdere informatie maar de vraag verandert wel, namelijk in de laatste strofe, alsof de dichter er is blijven steken op zijn plek, van 'Hoe?' in Wie over't brandend blind bazalt? Het is duidelijk, de rivier van de vergetelheid is bij leven onbereikbaar. Voor wie het zelf nog eens wil bekijken, het complete gedicht staat hier.

Merkwaardig biografisch feit: in 1898 liet de dichter bij de burgerlijke stand zijn achternaam veranderen van Bouters en Boutens. De r in een n. Nergens kan ik vinden waarom dat was. In die tijd werkte hij als leraar klassieke talen aan een jongenskostschool in Voorschoten. De neerlandicus Marco Goud zou in opdracht van uitgeverij De Arbeiderspers en het Fonds voor de Letteren bezig zijn met een biografie. Wie weet wordt het raadseltje daarin opgelost.

Vandaag hebben we een grijze, droge en in alle opzichten een onopvallende zondag waar werkelijk helemaal niets over te vertellen valt, alsof je zo'n dag niet geleefd hebt. Terug naar boven