Logboek 2016/2 Door Nederland

De Knolhaven in Dordrecht, waar onze boot ligt.

Dinsdag 24-05-2016

Er wordt zelden in de wereld venijniger terreur gevonden dan achter de voordeur bij sommige huisgezinnen. Die gedachte rijst bij het lezen van het schrijversdebuut 'Op voet van oorlog' (Atlas/Contact, 2016) van Willeke Stadtman. Zij was vroeger arts en, net als ik, bestuurder in de zorg. We kennen elkaar van een discussiegezelschap van bestuurders, dat omtrent 2000 door het organisatieadviesbureau Twijnstra Gudde was opgezet, en dat om de zoveel maanden bijeen kwam op een landgoed in de buurt van Arnhem. Dat was Groot Warnsborn, meen ik, en het gezelschap werd deftig het 'Warnsborngenootschap' genoemd. Toen ik in 2001 in het MST ging werken, stapte ik eruit omdat mijn collega 'Ome Henk' - ook lid - vond dat er geen twee deelnemers uit hetzelfde ziekenhuis naar toe mochten.

Jongstleden januari kwamen Willeke en ik elkaar weer tegen en toen bleek dat we allebei schrijvers waren geworden. Nu hebben we onze boeken uitgewisseld.

Vandaag las ik haar boek uit, een goedgeschreven en indrukwekkend relaas van opgroeien in een gezin van vier kinderen met een agressieve vader, fout in de oorlog en nog steeds antisemiet, en een moeder die niet tegen hem opgewassen was. Hoeveel schade ouders kunnen toebrengen die hun kinderen geen bescherming bieden, blijkt maar weer eens in dit boek. Vooral de beklemmende beschrijvingen in het eerste gedeelte van de ontwrichting van het gezinsleven door de gewelddadige en voor zijn leven gefrustreerde vader, zijn ontluisterend. Als oudste wist Stadtman zich er nog redelijk doorheen te schipperen; zij ging zo gauw ze kon het huis uit en geneeskunde studeren in Groningen. De grootste last kwam op de schouders van haar beide broertjes terecht. Hebben ouders schuld aan hun eigen onvermogen? Aan de ellende die ze hun kinderen berokkenen voor hun latere leven? Ik zou zeggen van wel. In de tweede helft van het boek komt echter aan het licht hoezeer hun vader zélf slachtoffer was van een ziekelijk ontwricht gezinsleven, dat eindigde in een vechtscheiding. Generaties geven hun stoornissen aan elkaar door, lijkt het. Begrijpen we dat allemaal wel? Stadtman kon zich aan die doem onttrekken en maakte carrière. Haar jongere zus komt ook nog redelijk terecht, maar de beide jongere jongens slagen er niet in iets van hun leven te maken. Op de omslag van het boek staat een foto uit het privé-archief van de schrijfster. Het is de jongste broer Wilfred met zijn hond Kim; hij wurgt zijn hond en pleegt vervolgens zelfmoord. Het boek is aan hem opgedragen. Waarom heeft de één succes en de ander niet? Waarom gaat die eraan onderdoor en de eerste niet? Daar vindt Stadtman geen verklaring voor. Mensen zijn nu eenmaal niet hetzelfde. Ze begint haar boek met een mooi citaat van de Ierse dichter Louis MacNeice: 'The woven figure cannot undo its thread'.

het is vandaag een fractie minder koud dan de voorgaande dagen. We maken een wandeling naar de mooie Groothoofdspoort en drinken koffie in het nabijgelegen Jongepier. 's Middags schijnt zelfs af en toe de zon, omfloerst, maar toch warmt hij door onze kajuitramen voldoende op om de kachel uit te kunnen zetten. Onze Sir Geldof verloor een veer. Hij zingt er niet minder om, maar het kan betekenen dat hij in de rui gaat komen. Af en toe pikt hij de veer op van de bodem van zijn kooi en zit wat te sabbelen op het begin ervan, de schacht of de pen, hoe heet dat. Ans zegt dat er een stofje in zit, dat ze nodig hebben.

Morgen zou het nog wat warmer worden; waarschijnlijk gaan we donderdag eindelijk verder.

Ik erger me aan de publieke omroep NPO, die zomaar voor drie maanden - vakantie! - de meeste actualiteit- en debatprogramma's stopt. Hoe is het mogelijk? Ze krijgen immers miljoenen euro's subidie van het rijk om het volk adequaat te informeren? Is dat drie maanden lang niet nodig? De televisie brengt nu godbetert sportprogramma's en herhalingen. We moeten hier massaal tegen protesteren! Terug naar boven