Logboek 2014/4 Herfst in Gorcum

Vladimir Poetin bij zijn eindejaarsrede vandaag

Donderdag 18-12-2014

'Waarom krijgen we altijd kritiek? Rusland is een beer, en ze willen ons ketenen, onze tanden en nagels eruit trekken. We moeten vechten voor onze soevereiniteit.' Vladimir Poetin houdt in Moskou een verongelijkte eindejaarsrede. Dat hijzelf de agressor was, De Krim annexeerde en een nauwelijks verholen invasie in het oosten van Oekraïne uitvoert, dat zegt hij niet. De Krim hoort 'gewoon' bij Rusland. Hij vindt dat de NAVO een nieuwe Berlijnse Muur aan het bouwen is, door steeds verder richting het oosten uit te breiden. Dat is aantoonbaar onjuist; de NAVO weigerde juist uit te breiden na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie in de jaren '90. Geen overwinnaarsgedrag, was het motto, we willen de Russen niet in verlegenheid brengen. Iedereen hoopte op de ontwikkeling van een liberale democratie. Ik herinner me dat maar al te goed. Het liep anders. Toch, pas toen de bevolking van de voormalige oostblokstaten, gebruik makend van hun nieuwe democratische rechten, er zelf om vroeg, verwierven ze het lidmaatschap. De Oekraïne zou aanvankelijk helemaal geen NAVO-lid kunnen worden'; vijftien jaar later werd gezegd dat het ooit zou kunnen, maar voorlopig niet.

Opvallend is hoezeer er sprake is van historische continuïteit in het gedrag van (semi-)absolute heersers in Rusland. Van Catharina de Grote via Stalin is bij Poetin de politiek van het Groot-Russische chauvinisme helemaal weer terug. Dat is de enige lijn die Poetin wist te bedenken, te hervinden eigenlijk; het toont aan hoe weinig fantasie het huidige regime heeft. Onder een verongelijkt nationaisme gaan oligarchie, machtshonger en zelfverrijking nauwelijks schuil. De EU-leiders beslissen vandaag tot nieuwe sancties: met De Krim mag niemand zaken doen.

Het is een zachte, bewolkte dag; de temperaturen zijn boven 10^o Celsius ongekend hoog. Met de post komt van mijn uitgever een doos boeken; deel 3, nu geen misdrukken. Ik breng ze (met een factuur) naar de Bruna-winkel in het Piazza Center. De bedrijfsleider geeft de 3 dele van de cyclus een mooie plek naast elkaar op één van de display-molens (sorry, lelijk woord)

Ans is naar haar doodzieke vriendin. Ze woont op haar eentje en kan zich nauwelijks redden. Toch heeft het vier weken moeten duren voordat er, na haar ontslag in het UMCU, eindelijk de hoogstnoodzakelijke thuiszorg kwam. Vier weken! Het academisch ziekenhuis in Utrecht had nota bene voor haar ontslag een aanvraagbrief voor thuiszorg aan Rivas gestuurd. Wat een wanprestatie! Was het motto van Rivas niet: 'Zorg goed geregeld'? Het laat vooral zien hoezeer de zorg verslechterd is sinds de invoering van marktwerking. Ik moet eerlijk bekennen dat ikzelf in de jaren '90 daar ook nog voor pleitte. 'Competition has to do the job', enzo. We waren het keurslijf van budgettering en regels zat en deden het liefst dingen die niet mochten, zoals het opheffen van de schotten tussen ziektewet en AWBZ. Daardoor kreeg de patiënt sneller zorg. 'Edel sjoemelen', noemden we dat. De hoogleraar Guus van Montfort sprak van een 'Robin Hood mentaliteit' en Pauline Meurs, ook professor, noemde ons 'Edele wilden'. Maar vanaf de eeuwwisseling begon ik steeds meer te twijfelen.

Ik herinner me een conferentie met zorgverzekeraars in een hotel aan de A2 bij Maarssen, ongeveer tien jaar geleden. Daar begon ik te begrijpen dat (ook hier) de verkeerde krachten aan de macht zouden komen, mensen die de patiënt niet centraal zouden plaatsen, maar wel 'profit', macht en bonussen. De meesten interesseert het niet wat er op de werkvloer gebeurt. Volgens moderne, interactieve congrestechniek kon je stemmen door naar de ene kant of de andere kant van de zaal te lopen; iedereen liep naar de zijde van 'meer markt' en ik stond alleen met een oudere bankier aan de andere kant. Hij keek me meewarig aan en mompelde: 'Tovenaarsleerlingen. Ze weten niet wat ze aanrichten.' Inderdaad. Terug naar boven